gatunki jeży w Polsce

Kot, pies czy koń to różne gatunki zwierząt. Mają różną budowę ciała, różne potrzeby, zachowania i dietę. Nie jesteśmy w stanie ich pomylić. Wiemy również, że na terenie Polski występują dwa gatunki jeży – wschodni i zachodni, jednak sprawa ich odrębności nie jest już taka oczywista. Mają taką samą budowę ciała, takie same potrzeby, zachowania i dietę. Najbardziej rzucającą się różnicą jest różne ubarwienie. Jednak pomimo tej różnicy, nie jest łatwo odróżnić oba gatunki. W badaniach , jakie prowadziła na terenie Poznania Sylwia Dziemian-Zwolak, na podstawie wyglądu zewnętrznego nie udało się zakwalifikować do określonego gatunku 34 badanych osobników. Odpowiedź dały dopiero badania genetyczne. Zanim pojawiły się badania kodu DNA próbowano porównywać morfologię czaszki obydwu gatunków – porównywano indeks szczękowy (stosunek długości szczęki do jej wysokości) jednak różnice nie były rozstrzygające. Szczegółowo badano również cechy morfologiczne żuchwy i indeks mandibularny (cokolwiek to jest) – dla zwykłego obserwatora jeży są to jednak techniki zbyt zaawansowane, żeby dokonać klasyfikacji jeża, spotkanego w okolicznym ogrodzie. Tu nieuchronnie pojawia się pytanie, jakie są powody dzielenia zwierząt wyglądających tak samo i mających takie same potrzeby na różne gatunki.
Odpowiedź znajdziemy tylko wtedy, kiedy odpowiemy sobie na pytanie – co to jest gatunek. Niestety tu również odpowiedź nie jest prosta – definicji gatunku jako takiego jest wiele :

  • Gatunek morfologiczny – podział zwierząt ze względu na budowę ciała
  • Gatunek filogenetyczny – najmniejsza grupa osobników wywodząca się od wspólnego przodka i tworząca jedną gałąź w drzewie filogenetycznym

I jeszcze kilkanaście definicji …

Mamy jednak jedną definicję, która jest najbardziej rozstrzygająca. To definicja gatunku biologicznego, która mówi, że gatunek to grupa populacji, których osobniki mogą się krzyżować w warunkach naturalnych i dawać żywe oraz płodne potomstwo.
Ta definicja odpowiada na pytanie, dlaczego tak podobne zwierzęta zostały podzielone gatunki – pomimo podobieństw nie mogą się krzyżować i dawać płodnego potomstwa.

Jeże występujące na terenie Polski zaliczane są do dwóch gatunków :

  1. jeż wschodni Erinaceus roumanicus Barrett-Hamilton, 1900
  2. jeż zachodni Erinaceus europaeus Linnaeus, 1758

W Europie występuje również jeż anatolijski Erinaceus concolor  (Cichocki i in. 2015).

Na zdjęciach od lewej strony

  1. jeż wschodni Erinaceus roumanicus Barrett-Hamilton, 1900
  2. jeż zachodni Erinaceus europaeus Linnaeus, 1758

 

Image
Image
marker

 

Istnienie odrębnego gatunku zależy od izolacji rozrodczej, czyli istnienia barier, które powstrzymują osobniki dwóch gatunków od wytwarzania potomstwa. Takie bariery to :

  1. Izolacja siedliskowa, kiedy zwierzęta zamieszkują inne siedliska – na przykład wodne i lądowe
  2. Izolacja czasowa – rozmnażanie się w różnych terminach
  3. Izolacja behawioralna – różne zachowania godowe
  4. Izolacja mechaniczna – różnice w budowie ciała, uniemożliwiające krzyżowanie się
  5. Izolacja gamet – plemniki jednego gatunku nie są w stanie zapłodnić drugiego gatunku

 

Jak widzimy na mapach obszary na których występują jeże wschodnie i zachodnie częściowo się pokrywają – nie mamy w ich przypadku do czynienia z izolacją siedliskową. Nie mamy też do czynienia z izolacją mechaniczną, czyli takimi różnicami w budowie ciała, które uniemożliwiałyby krzyżowanie się. Wydaje się, że zachowania godowe obydwu gatunków, również wyglądają podobnie. Pozostaje nam więc jedynie izolacja czasowa i izolacja gamet jako bariery, które oddzielają oba gatunki.

div#stuning-header .dfd-stuning-header-bg-container {background-image: url(https://www.primum.org.pl/wp-content/uploads/2018/02/Head2.jpg);background-size: initial;background-position: center bottom;background-attachment: scroll;background-repeat: initial;}#stuning-header div.page-title-inner {min-height: 450px;}